منتورینگ در سازمان
منتورینگ در سازمان نوعی آموزش و انتقال تجربه به افراد تازه‌کار بوده که به بهره‌برداری بیشتر از ظرفیت‌ها و رشد و توسعه یک حوزه کمک می‌کند. امروزه بسیاری از کسب و کارهای بزرگ برای تبادل دانش خود با کارمندان جدید، سراغ منتورینگ می‌روند. به همین خاطر این رویکرد تقاضای بسیاری پیدا کرده است. از این رو در ادامه قصد داریم با ارائه توضیحات بیشتر نسبت به چیستی منتورینگ، انواع و مزایای آن، شما را با این سبک راهنمایی آشنا کنیم.
منتورینگ چیست؟
منتورینگ اغلب به عنوان یک رابطه حرفه‌ای مبتنی بر اعتماد متقابل تعریف می‌شود که در آن یک فرد باتجربه، دانا و مشتاق، دانش و تجربه خود را با یک همکار با تجربه کمتر به اشتراک می‌گذارد تا به توسعه دانش و پیشرفت فردی وی کمک کند. این روند و راهنمایی‌ها، می‌تواند در خصوص مهارت‌های مبتنی بر کار و رفاه شخصی باشد.
در حوزه‌های مختلف کاری، آموزش و راهنمایی برای پشتیبانی از افراد تازه‌کار، به منظور توسعه و اطمینان از عملکرد افراد جدید صورت می‌گیرد و می‌توان گفت از سطح ضرورت بالایی برخوردار است. در نتیجه می‌توان گفت هدف از منتورینگ، تسهیل رشد شخصی و حرفه‌ای افراد با ارائه راهنمایی، پشتیبانی و انتقال دانش از مربیان با تجربه به منتی (Mentee) است.
از طریق راهنمایی و حمایت از توسعه، افراد می‌توانند به پتانسیل کامل خود دست یابند، که می‌تواند بهره‌وری، خلاقیت و بازدهی موثر را برای کسب و کار فراهم آورد. در این روند برنامه‌های راهنمایی رسمی، رویکرد ساختاریافته، سیستماتیک و استراتژیک به منظور هدایت فرد ارائه می‌شود. این فاکتورها به توسعه شخصی و حرفه‌ای کمک نموده، از اهداف سازمانی حمایت کرده و فرهنگ رشد و یادگیری را در محیط کار پرورش می‌دهند.
منتور به چه کسی می‌گویند؟
با توجه به توضیحات مربوط به منتورینگ، طبیعتا منتور شخصی است که در عرصه هدایت کارمندان جدید فعالیت داشته و به واسطه تجربه‌ای که در حوزه کاری خاص خود دارد، به فرد تازه‌وارد کمک می‌کند تا آشنایی بیشتری با فضای کاری پیدا کرده و به پاسخ سوالات خود برسد. در نظر داشته باشید که منتور باید از برخی ویژگی‌های خاص برخوردار باشد تا در این مقام عملکرد مطلوب را حاصل کند.
لازم به ذکر است که رابطه بین منتور (Mentor) و فرد تازه‌کار که با عنوان منتی (Mentee) هم معرفی می‌شود، مستلزم کار، تعهد و پیگیری هر دو طرف خواهد بود. در نتیجه باید ویژگی‌های به خصوصی را برای ارزیابی مهارت‌های مربیگری و زمینه‌هایی که می‌خواهید توسعه دهید، در نظر بگیرید تا مطمئن شوید که راهنمایی که ارائه می‌دهید مؤثر است و ارزش ماندگاری دارد. این پارامترها شامل مواردی است که در ادامه مطرح شده:
- شنونده خوب
- انعطاف‌پذیر
- تنوع ارزشی دیدگاه‌ها
- برخورداری از دانش
- رابطه‌ای بدون قضاوت
- قادر به ارائه بازخورد سازنده
- برخورداری از رابطه صادقانه و قادر به شبکه‌سازی و یافتن منابع
- موفق در حرفه
- مایل و قادر به اختصاص زمان برای توسعه دیگران
- مشتاق نسبت به آموزش
برخورداری از این پارامترها سبب می‌شود تا رابطه بین منتور و فرد در حال آموزش، به درستی هدایت شود. به این وسیله امکان شناخت نقاط قوت و ضعف مطرح خواهد بود و در نتیجه آن شرایط برای تمرکز روی بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت مطرح فراهم می‌شود.
کوچینگ و منتورینگ چیست؟
کوچینگ روشی است برای پرسیدن سوال و تشویق کارکنان به ارائه پاسخ‌های خود در حین گوش دادن. از سوی دیگر، منتورینگ شامل شفاف سازی مسائل و از بین بردن نگرانی‌ها از طریق گفتگو و ارائه مشاوره در صورت نیاز است. منتورینگ و کوچینگ از این جهت مشابه هستند که از طریق گفتگوهای مکرر بینش در راستای توسعه را در اختیار فرد قرار می‌دهند.
تفاوت کوچینگ و منتورینگ
با وجود شباهت‌هایی که نسبت به کوچینگ و منتورینگ مطرح می‌شود، تفاوت‌هایی هم میان این دو روند هدایتی مطرح خواهد بود. کوچینگ به طور کلی برای دستیابی به اهداف و حمایت‌های غیرذهنی مانند کمک فنی را نیز ارائه می‌کند. از سوی دیگر، منتورینگ اغلب روی بحث مراقبت روانشناختی متمرکز است و حمایت روانشناختی را فراهم می‌آورد.
بهترین توصیفی که برای تفاوت کوچینگ و منتورینگ مطرح می‌شود، این است که کوچ‌ها تخصص دارند، در حالی که منتورها تجربه دارند؛ این به این معناست که هر یک در حیطه خاصی برای توسعه موثر واقع می‌شوند. منتورها تمایل دارند افراد ارشدتر و با تجربه‌تری در زمینه‌ای مشابه با کارمند تحت آموزش باشند و در نتیجه تجربیات خود را برای کمک به توسعه وی به اشتراک بگذارند. در مقابل کوچ‌ها اغلب در آموزش مجموعه خاصی از مهارت‌ها متخصص هستند و ممکن است حتی تجربه مستقیم در صنعت را نداشته باشند.
منتورینگ در سازمان
منتورینگ در آموزش کارمندان یک سازمان، به منظور ایجاد اعتماد به نفس و حمایت از یادگیرنده در راستای دستیابی به پیشرفت شغلی یا حرفه‌ای صورت می‌گیرد. سیستم منتورینگ سیستمی است که در آن کارمندان ارشدی که سال‌ها در شرکت بوده و از نظر سنی مشابه هستند از کارکنان جدید و جوان حمایت می‌کنند.
منتورینگ اساسا یک رابطه انفرادی است، به این صورت که شخصی که راهنمایی می‌کند مرشد بوده و تعالیمی برای راهنمایی کارمندان یا منتی‌ها در نظر می‌گیرد؛ لازم به ذکر است که این فرآیند اغلب به عنوان بخشی از آموزش کارمندان جدید یک شرکت انجام می‌شود.
منتورینگ در منابع انسانی به واسطه برگزاری جلسات و گفتگوهایی در محل کار صورت می‌گیرد که دارای محتوای زمینه کاری باشند. در واقع منتور منابع انسانی، به واسطه یک رابطه نسبتا طولانی مدت سعی در افزایش رشد و توسعه فردی دارد. به همین خاطر منتور را به عنوان یک پشتیبان در مسیر رشد معرفی می‌کنند.
انواع منتور
اگر بخواهیم منتورینگ را در دسته‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم، باید گفت این فرآیند دارای انواع مختلفی از منتورها بوده که به لحاظ نحوه عملکرد، هدف و بستر فعالیتی متفاوت هستند. در این حالت به ازای هر نوع منتور می‌توان وظایف به خصوصی را مورد بررسی قرار داد. در ادامه برخی از انواع مطرح منتور نام برده شده است:
- منتورینگ گروهی
- منتورینگ شغلی
- منتورینگ درون سازمانی
- منتورینگ نظارتی
- منتور در پزشکی
- منتورینگ مجازی
- منتورینگ موقعیتی
- منتورینگ دانشگاهی
- منتورینگ صنعتی
- منتورینگ عملکردی
- منتورینگ در آموزش
- منتورینگ اپیزودیک
- منتورینگ اخلاقی
- منتورینگ شبکه
شرح وظایف منتور
با توجه به اینکه منتورینگ یک روند هدایتی و آموزشی برای کسب اطلاعات بیشتر از تجربه‌های یک فرد راهنما است، نیاز به آموزش بر اساس برخی اصول و پارامترهای خاص را خواهد داشت. این اصول و پارامترها روی کیفیت آموزشی تاثیر می‌گذارند و از طرفی می‌توانند عملکرد سازمان را در نهایت تحت تاثیر قرار دهند. به همین خاطر سیستم به خصوصی از نحوه عملکرد منتورها تعریف شده که در قالب وظایف این راهنماها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این موارد در ادامه مطرح شده است:
ارائه توصیه‌های کاری
منتورها مستقیماً توصیه‌هایی را ارائه می‌دهند که می‌تواند شامل اولویت‌های توسعه حرفه‌ای باشد تا اهداف را تعیین کرده و منابع را شناسایی کنند. منتورها همچنین می‌توانند در فرآیند مصاحبه یا ارتقای شغلی مفید باشند و بازخورد خود را در مورد رزومه‌ها و همچنین نکاتی برای انجام مصاحبه ارائه دهند.
تشویق و الهام بخشیدن
یکی از وظایفی که در میان فعالیت‌های یک منتور به طور جدی ارزیابی می‌شود، عملکرد آن‌ها در تشویق افراد و الهام بخشیدن است. در واقع یک منتور به عنوان راهنما، دانش را در مقیاس‌های کم و زیاد با منتی به اشتراک گذاشته و در طول مسیر با تشویق و روحیه دادن، در عملکرد بهتر فرد تاثیر مثبت می‌گذارد. لازم به ذکر است که یک منتور حرفه‌ای باید به خودی خود دارای رفتار درست و اصولی باشد. چرا که بخش اعظم روند الهام بخشی به واسطه سبک عملکردی افراد منتقل می‌شود.
ارائه فرصت‌های شبکه‌سازی
یک راهنما می‌تواند افرادی را معرفی کند که می‌توانند در عملکرد منتی (Mentee) مفید باشند، فرصت‌ها را به اشتراک بگذارند، و رویدادها و تکالیف ویژه‌ای را تعریف کنند که منتی را در معرض اطلاعات و ارتباطات مهم قرار دهد. شبکه‌سازی برای حوزه‌های مختلف کاری، عاملی برای تعامل و برقراری ارتباط گسترده بوده که به عنوان امری مهم مورد بررسی قرار می‌گیرد. زیرا در روابط کاری آینده و تعریف فرصت‌ها موثر خواهد بود.
بازخورد سازنده
صحبت کردن و شنیدن در مورد کارهایی که به خوبی انجام شده تجربه‌ای مطلوب است، اما نیاز به یادداشت‌برداری در مورد آنچه نیاز به بهبود دارد یا باید تنظیم شود مطرح خواهد بود. به همین خاطر مربیان باید به بازخوردها، چه مثبت و چه منفی، با صراحت پاسخ دهند؛ زیرا این اطلاعات در نهایت مفید، برای کمک به رشد و موفقیت آینده ضروری هستند. از طرفی منتی (Mentee) به طور مشابه، باید آماده باشد تا بازخوردهای صادقانه یکسانی را به مربی خود بدهد. این نوع رابطه یادگیری دو طرفه و ارتباط مفید و موثر را تضمین خواهد کرد.
اشتراک‌گذاری دانش و تجربه
با وجود اینکه گفتیم منتورها بیشتر دارای تجربه هستند و دانش و اطلاعات تخصصی مربوط به کوچ‌هاست، نیاز به تبادل دیتا بین منتور و منتی هم مطرح خواهد بود. در نتیجه یکی از وظایف اصلی دیگر در رابطه با عملکرد منتور، بحث تبادل داده‌ها خواهد بود. ارائه این اطلاعات به منتی کمک خواهد کرد تا عملکرد بهتری در روند توسعه فردی داشته باشد و به نسبت سریع‌تر از شرایط بدون راهنما عمل کند.
تنظیم اهداف روشن
منتور با توجه به رابطه‌ای که با منتی برقرار می‌کند و گفتگوهایی که با هم در طول مشاوره‌ها ردوبدل می‌کنند، با میزان ظرفیت منتی آشنا می‌شود. شناخت ظرفیت منتی عاملی برای انتخاب‌های بهتر خواهد بود. در نتیجه امکانات لازم برای تنظیم اهداف فراهم آورده می‌شود و می‌توان از از فرصت‌ها برای تمرکز بیشتر روی اهداف اصلی بهره گرفت.
تاکید بر اصول اخلاقی
همانطور که گفته شد، منتور بیشتر در ارائه تجربه‌ها فعالیت دارد. این ویژگی سبب شده تا تاکید بر اصول اخلاقی و آموزش‌هایی در این حوزه هم در میان وظایف منتور به عنوان راهنما تعریف شود. در این زمینه منش خود منتور در انتقال رفتارهای اخلاقی و صداقت هم حائز اهمیت خواهد بود.
قابلیت انطباق با تغییرات
منتورها به عنوان مربی، لازم است در مسیر تغییرها و توسعه‌ها، انعطاف‌پذیری داشته باشند و از توانایی تطبیق با این جریان‌ها برخوردار باشند. اینکار برای حرکت به سوی تکنولوژی و رشد کسب و کار ضرورت دارد. در چنین شرایطی، برخورداری از اطلاعات روز و پیگیری اخبار در حیطه کاری، می‌تواند به افزایش سطح آگاهی منتورها کمک کند.
تعهد نسبت به بهبود مستمر
یک منتور حرفه‌ای نسبت به کار خود تعهد دارد و بدون در نظر گرفتن شرایط شخصی و مشکلات خاص خود، برای توسعه کسب و کار و آموزش به منتی تلاش می‌کند. اینکار برای آموزش نکات اخلاقی در تعهد به حضور به موقع و کار مستمر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
استفاده از فناوری‌های نوین برای مربیگری
با توجه به پیشرفت‌هایی که امروزه در تکنولوژی‌های مختلف حاصل شده، امکان به کارگیری این تکنولوژی‌ها برای فرآیند مربیگری هم فراهم آمده است. به این ترتیب می‌توان از مربیگری مجازی، منابع آموزش الکترونیکی و پلتفرم‌های ارتباط دیجیتالی برای آموزش به منتی بهره گرفت.
چرا از منتورینگ سازمانی استفاده کنیم؟
اهمیت منتورینگ در سازمان سبب شده تا این سبک هدایت و آموزش، به شدت مورد توجه حوزه‌های مختلف کاری قرار گیرد. منتورینگ به طور ذهنی منتی‌ها را آماده کار با دیگر کارکنان سازمان می‌کند. این روند آموزشی به کسب مهارت‌های جدیدی توسط منتی‌ها کمک کرده و سبب گسترش دانش به واسطه بهترین شیوه‌ها در سراسر سازمان خواهد شد.
مزایای منتورینگ در سازمان
با در نظرگیری آنچه که تا اینجا نسبت به بحث منتورینگ در سازمان گفته شد، طبیعتا می‌توان دریافت که این فرآیند دارای مزایای متنوعی برای مخاطبان خواهد بود. در ادامه این مزیت‌ها به طور کلی مطرح شده است:
– به واسطه منتورینگ می‌توان فرهنگ محیط کار را مورد آموزش قرار داد و مرزبندی‌های اخلاقی را مشخص نمود.
– منتورینگ در گسترش شبکه‌های کاری تاثیر به سزایی دارد و مناسب افرادی است که به تازگی وارد یک حوزه کاری شدند.
– از جمله اصلی‌ترین مزایایی که منتورینگ در سازمان به همراه دارد، بحث ارتقاء سطح استعدادها و تقویت مهارت‌هاست.
– به واسطه منتورینگ فرآیند انتقال دانش با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد و همچنین می‌توان به سادگی به حل مسئله پرداخت.
در مجموع منتورینگ یک رویکرد مثبت برای سازمان‌ها و حوزه‌های مختلف کاری بوده که به طور موثر افراد را برای عملکرد بهتر آموزش می‌دهد.منتورینگ امروزه به شدت مورد توجه قرار گرفته و فاکتورهای مختلفی برای عملکرد افراد پیدا کرده است.
